Een verhaal uit de dagelijkse praktijk van Marij Ochse

Sinds 1 oktober 2015 ben ik werkzaam als nabestaanden- en budgetbegeleider. Naast begeleiding bij alle praktische zaken bestaat mijn dienstverlening ook uit emotionele begeleiding bij verlies van een dierbare of bij budgetproblemen. Persoonlijk contact, oprechte aandacht, betrokkenheid en integriteit staan hierbij centraal. 

Toen ik met mijn onderneming startte vonden veel mensen deze combinatie erg vreemd. Beide diensten worden afzonderlijk door mij aangeboden, maar soms overlappen ze elkaar. Als de partner die altijd de administratie en geldzaken regelde overlijdt kan ik de nabestaande begeleiden om hierin zelfredzaam te worden. Door het overlijden van één van de partners ontstaat vaak ook een totaal andere financiële situatie waar de achterblijvende partner veelal geen inzicht in heeft. Als er dan op dezelfde voet geld wordt uitgegeven als voorheen en de inkomsten zijn beduidend lager dan is de kans groot dat er een zogenaamde aanpassingsschuld ontstaat. Het kan veel inzicht en rust geven om samen met de nabestaande een budgetplan van de te verwachten inkomsten en uitgaven voor het eerste jaar te maken. Is er in de nieuwe situatie bijvoorbeeld recht op (gewijzigde) toeslagen? 

Het is goed om de persoonlijke financiële situatie na een overlijden bij leven al goed te regelen. Een professionele financiële planner kan hierbij behulpzaam zijn, hiaten ontdekken en adviezen geven.
Om te zorgen dat nabestaanden geen ‘spoorzoekers’ worden is het verstandig om een map aan te leggen waarin (kopieën van) alle papieren, die bij een overlijden nodig zijn, worden bewaard. Zo is het ook belangrijk om bij/na een scheiding de financiële zaken (hypotheek en eventuele andere schulden) goed te regelen. Vooral als er ook kinderen zijn. Bij onverhoopt overlijden van één van de gescheiden ouders worden de kinderen conform de wettelijke regeling de eerste erfgenamen. 
Onlangs heb ik een nabestaandengesprek gevoerd bij de zus van een overleden, gescheiden man. De overledene laat één jongvolwassen zoon na die begeleid woont vanwege een psychosociale beperking. Hij is de eerste en enige erfgenaam, maar is niet in staat om de nalatenschap van zijn vader af te wikkelen. Bij het nabestaandengesprek was ook de ex-vrouw (en moeder van de jongeman) aanwezig. Deze mevrouw is ook niet in staat om haar zoon bij een en ander te begeleiden. Aanvankelijk dacht de zus, namens haar neefje, een en ander wel te kunnen regelen. De zoon van de overledene heeft op advies van de begeleiding waar hij woont de erfenis beneficiair aanvaard. Nu wil de rechtbank o.a. een boedelbeschrijving bij erfrecht ontvangen. Daarom heeft de zus van de overledene mijn hulp ingeroepen. 

Om een lang verhaal kort te maken, beide echtelieden hebben ieder de helft van de hypotheek overgenomen. Op dit moment zijn er nog géén papieren aangetroffen van een overlijdensrisicoverzekering, waarmee het hypotheekdeel van de overleden man kan worden afgelost. De administratie van de overledene is een puinhoop. Zijn zus probeert daar orde en overzicht in te krijgen, maar heeft hierover nog niets gevonden.

Veel papieren die nodig zijn voor de afwikkeling van de nalatenschap zijn in het bezit van de ex-vrouw. Bij het doornemen van die paperassen kwam ook nog een gezamenlijk krediet ‘tevoorschijn’ dat ten tijde van de echtscheiding afgesloten is om de schulden bij diverse postorder- en andere bedrijven af te lossen. Van de maandlast van dit krediet dragen ook beide ex-echtgenoten ieder de helft af. Van de bij dit krediet afgesloten kredietbeschermer is ook nog niet duidelijk of overlijdensrisico is meeverzekerd. De zus van de overledene wist helemaal niets van af van dit krediet, ook omdat haar broer er geen papieren van had. Dat was behoorlijk schrikken.

Zoals het er nu naar uitziet zal de nalatenschap onder de streep negatief zijn. Gelukkig kunnen de zus en ex-vrouw van de overledene goed met elkaar overweg en heb ik er vertrouwen in dat de nodige documenten boven tafel komen. Dan kan ik hen verder helpen. 
En bij al deze onzekerheden en praktische zaken die het hoofd moeten worden geboden is er veel verdriet bij de zus en ook de ex-vrouw van de overledene. En ook heel veel boosheid, wat begrijpelijk is. Natuurlijk bied ik een luisterend oor voor de emotionele kant van het verlies. Het rouwen kan echter pas echt beginnen als de praktische zaken zijn afgerond en uit het hoofd kunnen worden gezet. Als gids en steunpilaar loop ik met deze nabestaanden mee op de weg die daarin nog moet worden afgelegd.

Marij Ochse